ProZ.com translation contests »
2014 annual ProZ.com translation contest: "Celebrations" » English to Vietnamese » Entry by Vuong Moc


Source text in English

Translation by Vuong Moc (#16667)

Who cast that first fateful tomato that started the La Tomatina revolution? The reality is no one knows. Maybe it was an anti-Franco rebellion, or a carnival that got out of hand. According to the most popular version of the story, during the 1945 festival of Los Gigantes (a giant paper mâché puppet parade), locals were looking to stage a brawl to get some attention. They happened upon a vegetable cart nearby and started hurling ripe tomatoes. Innocent onlookers got involved until the scene escalated into a massive melee of flying fruit. The instigators had to repay the tomato vendors, but that didn't stop the recurrence of more tomato fights—and the birth of a new tradition.

Fearful of an unruly escalation, authorities enacted, relaxed, and then reinstated a series of bans in the 1950s. In 1951, locals who defied the law were imprisoned until public outcry called for their release. The most famous effrontery to the tomato bans happened in 1957 when proponents held a mock tomato funeral complete with a coffin and procession. After 1957, the local government decided to roll with the punches, set a few rules in place, and embraced the wacky tradition.

Though the tomatoes take center stage, a week of festivities lead up to the final showdown. It's a celebration of Buñol's patron saints, the Virgin Mary and St. Louis Bertrand, with street parades, music, and fireworks in joyous Spanish fashion. To build up your strength for the impending brawl, an epic paella is served on the eve of the battle, showcasing an iconic Valencian dish of rice, seafood, saffron, and olive oil.

Today, this unfettered festival has some measure of order. Organizers have gone so far as to cultivate a special variety of unpalatable tomatoes just for the annual event. Festivities kick off around 10 a.m. when participants race to grab a ham fixed atop a greasy pole. Onlookers hose the scramblers with water while singing and dancing in the streets. When the church bell strikes noon, trucks packed with tomatoes roll into town, while chants of "To-ma-te, to-ma-te!" reach a crescendo.

Then, with the firing of a water cannon, the main event begins. That's the green light for crushing and launching tomatoes in all-out attacks against fellow participants. Long distance tomato lobbers, point-blank assassins, and medium range hook shots. Whatever your technique, by the time it's over, you will look (and feel) quite different. Nearly an hour later, tomato-soaked bombers are left to play in a sea of squishy street salsa with little left resembling a tomato to be found. A second cannon shot signals the end of the battle.
Ai là người đầu tiên vung tay ném đi trái cà chua ngon lành, mở màn Lễ hội Cà chua? Thật ra không ai biết chắc cả. Có thể quả cà được ném đi trong một cuộc nổi loan chống chính quyền độc tài Franco, hay đơn giản là trò đùa lố trong cuộc hội hè nào đó. Lời lý giải phổ biến nhất là: trong lễ hội Los Gigantes năm 1945 (một cuộc trình diễn rối giấy bồi siêu lớn), người dân địa phương định gây trò gì ầm ĩ vui vẻ chút để tạo tiếng vang. Chợt họ thấy một xe rau củ đậu gần đó, thế là bắt đầu ném cà chua chín. Những người ban đầu chỉ đứng ngoài xem dần dà cũng bị cuốn vào, thế là cuối cùng trò đùa "leo thang" thành trận chiến hoành tráng rau củ bay vèo vèo. Sau vụ đó, mấy kẻ khởi xướng phải trả tiền cho chủ quầy cà chua, nhưng việc ấy chẳng ngăn được người ta lần sau chơi tiếp trò này, thế là một truyền thống mới ra đời.

Do lo lắng trò này có thể trở nên ngoài tầm kiểm soát, trong những năm 1950, chính quyền hết ban hành, du di rồi lại siết chặt thi hành hàng loạt lệnh cấm. Năm 1951, người dân nào bất tuân quy định sẽ bị bỏ tù cho đến khi công chúng la ó đòi thả tự do cho họ. Vụ vi phạm lệnh cấm ném cà chua đình đám nhất diễn ra vào năm 1957, khi cánh phản đối tổ chức hẳn một đám tang giả nhưng đầy đủ lệ bộ lẫn quan tài cho cà chua. Sau năm 1957, chính quyền địa phương quyết định thôi thì thỏa hiệp cho xuôi, bèn đặt ra một số quy định và thừa nhận cái truyền thống kỳ quặc mới mẻ đó.

Cà chua là cây đinh của lễ hội, nhưng suốt tuần trước trận chiến cuối cùng được mong chờ đó là những hàng loạt hoạt động hội hè khác nhằm vinh danh các thánh bảo trợ vùng Buñol, đức mẹ đồng trinh Mary và thánh Louis Bertrand; có diễu hành trên đường phố, âm nhạc và cả pháo hoa theo phong cách vui nhộn rất Tây Ban Nha. Để tiếp sức cho bà con trước khi vào trận, người ta phục vụ món cơm thập cẩm Tây Ban Nha hoành tráng ngay đêm trước trận chiến, tượng trưng cho phần ăn truyền thống vùng Valencia gồm cơm, hải sản, nghệ tây và dầu olive.

Ngày nay, lễ hội được cho phép chính thức này đã có hẳn những nền nếp nhất định. Ban tổ chức thậm chí còn cho trồng các loại cà chua ăn không ngon để dành riêng cho sự kiện hàng năm. Chuỗi hoạt động hội hè bắt đầu khoảng 10 giờ sáng, mở màn là trò leo cột mỡ để tranh đùi thịt hun khói đặt trên đỉnh. Người xem đua nhau xịt nước vào những người chơi đang cố leo lên, nhảy nhót, ca hát trên đường. Khi chuông nhà thờ điểm báo đã giữa trưa, đoàn xe tải chở đầy cà chua lăn bánh vào thành phố, giữa những tiếng reo "Cà-chua, cà-chua!" ngày càng huyên náo.

Rồi sau phát súng nước khai mào, sự kiện chính của lễ hội bắt đầu. Người tham gia được phép tha hồ vầy vò và ném cà chua vào nhau. Thôi thì đủ kiểu ném xa, ném thẳng, ném úp. Cho dù chơi kiểu nào đi nữa, thì khi tàn trận, bạn sẽ thấy khác hẳn (cả ngoài lẫn trong). Gần một tiếng sau, cả đám tham chiến người ngợm bê bết cà chua bì bõm giữa đám sốt cà nát nhừ chảy khắp phố, chẳng còn trái cà nào hòng nguyên vẹn. Phát súng nước thứ hai báo hiệu trận chiến cà chua kết thúc.


Discuss this entry